De kerkelijke uitvaart is geen sacrament, maar wel een belangrijk moment in het menselijk leven. De uitvaart binnen de katholieke Kerk is eigenlijk vooral een Paasviering. Als geloofsgemeenschap vertrouwen we onze dierbare overledene aan God toe. Zonder dat het de pijn rond iemands overlijden kan wegnemen, troosten we elkaar in het vertrouwen dat God, die tijdens ons leven met ons mee is getrokken, ons ook door de dood heen zal vergezellen. Daarbij is Jezus Christus, de verrezen Heer, ons Licht: omwille van Zijn dood en verrijzenis, mogen wij vertrouwen dat God ook ons zal thuisbrengen in het eeuwige licht. Dit vieren we in de uitvaartliturgie. Het is iets heel kostbaars en daarom wil de Kerk er zorgvuldig mee omgaan. We spreken daarom over uitvaartliturgie en niet zozeer over een herinnerings- of afscheidsdienst.
Als een dierbare komt te overlijden, komen er vele vragen op de nabestaanden af. Diepere vragen over het mysterie van het leven en de dood, maar ook veel praktische vragen. In korte tijd moet er veel geregeld worden. Het is verstandig om tijdig met elkaar over de wensen rondom een uitvaart te spreken.
Neem zo snel mogelijk contact op met een uitvaartondernemer en geef duidelijk aan dat u een kerkelijke uitvaart wenst. Zij nemen dan contact op met de parochie om in overleg een dag, locatie en tijdstip voor de uitvaart vast te stellen. Eerst wordt de beschikbaarheid van een voorganger, de kerk, het koor en de koster nagegaan. Daarna worden er definitieve afspraken met de uitvaartondernemer gemaakt. Het tijdstip van de uitvaart wordt pas definitief na akkoord van de voorganger. Alle uitvaarten beginnen in de regel zoveel mogelijk om 10.30 uur. Op zaterdagmiddag of zondag zijn uitvaarten helaas niet mogelijk. Uitvaarten kunnen aangemeld worden van maandag tot en met zaterdag. (Op zondag is de bereikbaarheid voor uitvaarten mogelijk beperkt).
De voorganger benadert u vervolgens om een afspraak te maken om met elkaar de uitvaartviering voor te bereiden.
Als regel vindt een uitvaartplechtigheid plaats in één van onze beide kerken. Hier hebben wij alle mogelijkheden om op waardige wijze vanuit onze geloofsgemeenschap afscheid te nemen van de overledene. Er kunnen omstandigheden zijn waardoor een plechtigheid op een begraafplaats of in een crematorium de voorkeur heeft. Het is in overleg mogelijk dat daar een gebedsviering (zonder communie) plaatsvindt. Deze gebedsviering zal dan echter niet door een priester worden verzorgd.
De betrokkenheid van de Kerk na overlijden kan op verschillende manieren gestalte krijgen. Hier sommen we de verschillende vormen van een uitvaart op. In overleg met de nabestaanden kan een keuze worden gemaakt.
De avondwake is een gebedsviering aan de vooravond van de uitvaart, maar kan ook plaatsvinden zonder dat er een kerkelijke uitvaart volgt. In principe verzorgen daartoe toegeruste vrijwilligers de avondwake.
Er zijn drie soorten uitvaartvieringen:
– de Eucharistieviering,
– de Woord- en Communieviering,
– de Gebedsviering.
In al deze vieringen klinkt het Woord van God als troost en hoop. We vieren vanuit ons geloof in de verrijzenis. Ook de rituelen van kaarsen aansteken aan de Paaskaars, wijwater en wierook maken deel uit van alle vieringen. Bij de vieringen in onze kerken is er als regel een koor en organist aanwezig voor de muzikale ondersteuning.
Het komt vaak voor dat een groot deel van de aanwezigen bij een uitvaart niet vertrouwd is met het kerkelijk leven en met de Eucharistie en dus ook niet bewust deelneemt aan de Communie. Juist bij een uitvaart is de onderlinge verbondenheid belangrijk. Dat vraagt ook om een zo groot mogelijke betrokkenheid bij alle onderdelen van de uitvaartviering. Daarom kan de voorganger voorstellen de uitvaart te houden met een gebedsviering, dus zonder Communie.
Als er bij de nabestaanden sprake is van een kerkelijke betrokkenheid kan de voorkeur uitgaan naar een Eucharistieviering. Dit vraagt de aanwezigheid van een priester en dat is helaas niet altijd mogelijk en te garanderen. Vanwege het eigen karakter van de Eucharistieviering is de ruimte voor de eigen inbreng van de nabestaanden hierin beperkt tot enige onderdelen. Een alternatief voor de Eucharistieviering is een Woord- en Communieviering onder leiding van een pastoraal werker (of een diaken).
Wanneer u een duidelijke voorkeur heeft, is het goed deze via de uitvaartondernemer kenbaar te maken. Wij zullen daar dan naar vermogen zoveel mogelijk rekening mee houden. Uiteindelijk bepaalt de voorganger in overleg met de nabestaanden de vormgeving van de uitvaart.
Een uitvaartmis is een liturgische plechtigheid waarin we de overledene bij God aanbevelen. We luisteren naar het Woord van God. Het hoogtepunt is de viering van de Eucharistie. Een priester leidt de Uitvaartmis. Bij de uitvaartmis horen o.a. eeuwenoude vaste gezangen. Daarom is het passend dat een parochiekoor deze gezangen zingt. De aanwezigheid van het koor onderstreept ook de betrokkenheid van de parochie bij het overlijden van een parochiaan. Dit heeft nadrukkelijk de voorkeur boven muziek via CD of anderszins.
Natuurlijk is er in overleg met de priester op verschillende wijzen mogelijkheid tot eigen inbreng. De priester, diaken of pastoraal werker die de uitvaart leidt, maakt een afspraak met u om de keuzes omtrent de uitvaart met de nabestaanden te bespreken.
In deze vorm van uitvaart, meestal geleid door een diaken of een pastoraal werker, lezen we uit de Bijbel, bidden we voor de overledene en ook is er gelegenheid om de H. Communie te ontvangen (eerder geconsacreerd in een H. Mis). Een viering van Woord en Communie biedt iets meer gelegenheid voor enige eigen inbreng door de familie.
Deze vorm van uitvaart kan een goed alternatief zijn voor mensen die wel katholiek zijn, maar niet zo vertrouwd (meer) zijn met het kerkelijk leven en het geloof. We lezen uit de Bijbel, bidden voor de overledene en er is meer ruimte dan bij de andere vormen voor eigen inbreng in overleg met degene die de viering leidt.
De gebedsviering is het meest laagdrempelig. Alle kerkgangers kunnen volledig en gelijkwaardig aan deze vorm deelnemen. Een gebedsviering biedt veel ruimte voor persoonlijke inbreng in de vorm van gedichten, een persoonlijk woord, niet-Bijbelse teksten en verhalen en eigen muzikale inbreng (bijvoorbeeld vioolspel, fluitspel, een lied door een familielid).
De parochie beschikt over een ‘standaardboekje’ voor de viering van de uitvaart. Als de familie graag een eigen liturgieboekje of een apart inlegvel maakt, kan dat na overleg met de voorganger. Hij of zij is graag bereid hierbij adviezen te geven.
Alleen bij een begrafenis op de begraafplaats achter de H. Petruskerk (Leur) of de Algemene begraafplaats aan de Zundertseweg (Etten) gaat de voorganger (priester, diaken of pastoraal werker) na afloop van de uitvaart mee naar het graf, voor enkele laatste gebeden en rituelen aan of in de nabijheid van het graf. Er wordt na een uitvaart in één van beide kerken in principe niet meegegaan naar het crematorium en naar andere dan de hiervoor genoemde begraafplaatsen. Immers, het kerkelijk afscheid heeft reeds plaatsgevonden. In bepaalde omstandigheden kan hier na overleg een uitzondering op worden gemaakt.
Naast het gebed voor de overledene tijdens de voorbede laat het gedachteniskruisje de overledene in onze geloofsgemeenschap zichtbaar voortleven. We hangen een kruisje op in de kerk na het overlijden van een parochiaan als er sprake is van een uitvaart (voorafgaand aan begrafenis of crematie) vanuit de kerk. Als een familie niet voor een uitvaart in de kerk heeft gekozen, maar toch een kruisje in de kerk wil, kan dat (uitsluitend) op verzoek van de familie (dat is dan formeel op ‘pastorale gronden’) en alleen na overleg met een lid van het pastorale team. Tijdens de viering van Allerzielen (of in overleg op een ander moment) kunnen de kruisjes aan de nabestaanden worden meegegeven.
We nemen de naam van een overleden parochiaan op in het parochieblad als er sprake is geweest van een kerkelijk afscheid; dus een uitvaart vanuit de kerk of een afscheidsviering in het crematorium of een aula / kapel van een begraafplaats waarbij een pastor (lid van ons team of – na overleg met hen – een pastor van elders) voorgaat. Uitsluitend in overleg met het pastoraal team kunnen daar vanwege omstandigheden uitzonderingen op worden gemaakt.
Ieder jaar op 2 november, het feest van Allerzielen, gedenken we in onze beide kerken de overleden parochianen van het afgelopen jaar. In de viering wordt een gedachtenisprentje met de namen van de overledenen van het afgelopen jaar uitgedeeld. Met Allerzielen noemen we de namen van iedereen (parochianen) waarbij in het voorbije jaar sprake was van een kerkelijk afscheid; dus uitvaart vanuit de kerk of een afscheidsviering in het crematorium of een aula / kapel van een begraafplaats waarbij een pastor (lid van ons team of – na overleg met hen – een pastor van elders) voorgaat.
Mochten er namen zijn van andere parochianen (bijvoorbeeld wel begraven, zonder kerkelijk afscheid, of van een betrokken parochiaan waarvan de familie koos voor een niet-kerkelijk afscheid, etc.) dan kunnen die namen in de Allerzielenviering wel worden genoemd, maar als aparte vermelding. Dus bijvoorbeeld met een dergelijke inleidende zin: “Ook noemen we de namen van hen die we kenden vanuit de parochie en die zijn overleden, maar waarvan het afscheid niet in onze kerk is geweest ….” (Bij deze toevoeging accepteren we dus dat we nooit volledig zullen (kunnen) zijn…)
Uitzonderingen in bijzondere situaties en/of om ‘pastorale redenen’ zijn mogelijk, maar uitsluitend na overleg met – en akkoord van – een lid van het pastorale team en in overleg met- of op verzoek van de betrokken nabestaanden.
In het algemeen leidt een lid van het pastoraal team van de parochie de uitvaart. Dit kan in ons geval een priester of een pastoraal werkster zijn. Daarnaast verleent een gepensioneerde pastoraal werker assistentie en kan als voorganger door hen worden gevraagd. Ook kan door de parochie (de pastores) een beroep worden gedaan op een emeritus (gepensioneerde priester) die beschikbaar is voor uitvaarten. Het verzoek is om hen alleen via de parochie te benaderen. Wanneer op verzoek van de familie een pastor ‘van buiten’ de parochie de uitvaart leidt, kan dit alleen geschieden na overleg met de pastoor van onze parochie. De kosten hiervan zijn niet voor rekening van de parochie.
De kerkelijke uitvaart behoort tot de katholieke liturgie: levende mensen verbinden hun bestaan met dat van de levende God. Dat is de reden dat er in de liturgie met nadrukkelijke voorkeur gekozen wordt voor live-muziek door een koor, organist en/of solist. Muziekopnames zijn derhalve minder passend. Dit geldt met name voor de Uitvaartmis. Het al dan niet ten gehore brengen van geluidsopnames in het kerkgebouw is bespreekbaar en geschiedt uitsluitend in overleg met de priester of pastoraal werker die de kerkelijke uitvaart leidt.
Ter nagedachtenis van de overledene kunnen er eventueel foto’s worden getoond. De uitvaartonderneming draagt zorg voor de plaatsing van het projectiescherm en overige materialen ter zijde van het liturgisch centrum (priesterkoor) zodat het zicht op de altaar-ruimte niet ontnomen wordt. Plaatsing geschiedt op aanwijzing van de dienstdoende koster en kan doorgaans geschieden ruim vóór aanvang van de uitvaart of tijdens openingsuren van het secretariaat bij de betreffende kerk. Ook andere benodigdheden voor de uitvaart kunnen dan geplaatst worden door de medewerkers van de uitvaartonderneming. Dit kan helaas niet geschieden met inzet van parochievrijwilligers en steeds na overleg met degene die de uitvaart leidt.
Overeenkomstig de diocesane richtlijnen van het Bisdom van Breda worden deze tarieven jaarlijks aangepast.
De collecte tijdens de uitvaart is voor de pastorale- en diaconale zorg in onze parochie. Voor andere donaties kan, uitsluitend na overleg, eventueel een collectebus achter in de kerk worden geplaatst.
Zorg dat het belangrijke werk van onze parochie door kan blijven gaan!
Maak vandaag nog uw gift over.
